Rodrigo González Girón

Dublin Core

Orixe

Don Rodrigo (234, III, 2)

Person Item Type Metadata

Birth Date

1194 ca.

Death Date

1256 ca.

Occupation

Mordomo

Biographical Text

Segundo aprendemos polo terceiro verso da CSM 234, o nome de don Rodrigo é designado como protector dun neno xordomudo curado pola Virxe de Villalcázar de Sirga tras unha incubatio práctica no seu interior. Sobre este Rodrigo, non só se dixo que era o propietario daquela terra –pódese pensar non só na localidade de Saldaña (lugar de procedencia do beneficiado), pero tamén dos arredores–, pero que era (feito aínda máis relevante) un rico hombre do rei, título este último que se refire a Fernando III. Podería tratarse, de feito, do mesmo don Rodrigo nomeado como destinatario do sirventés afonsino Don Rodrigo mordomo que ben pos al Rei a mesa (18.17), que trata das loitas internas entre Afonso –aínda infante– e o seu irmán Henrique por unha doazón do seu pai tras a conquista de Sevilla (Paredes 2010: 112). Todo nos leva a recoñecer detrás deste antropónimo compartido polas tradicións poéticas profanas e relixiosas a personaxe histórica de don Rodrigo González Girón, rico home castelán nado cara a 1194, primoxénito de Gonzalo Rodríguez Girón e da súa primeira muller, Sancha Rodríguez (Calderón Medina 2013: 633). Á morte do seu pai, que moi probablemente ocorreu en 1231, Rodrigo atopouse á fronte da nobre e prestixiosa casa dos Girón, unha das máis poderosas e influentes da Terra de Campos (Barón Faraldo 2006: 186). Quizais o feito máis interesante é que xa no ano 1227 podía presumir de señorío sobre Villalcázar de Sirga, escenario dun importante e extenso ciclo de milagres na obra mariana de Alfonso X (Sánchez Ameijeiras 2004: 248), así como –de novo naqueles anos– gobernando diversas herdades do seu pai na Terra de Campos (Monzón, metade de Carrión e Asturias de Santillana; Estepa Díez 2003: 295). A primeira proba do seu estado civil remóntase a 1229, cando aparece casado con María Fróilaz (filla do conde Froila Ramírez e da condesa Urraca González de Traba) con motivo dunha doazón feita por ambos á abadía de Santa Maria di Benevivere (Barón Faraldo 2006: 189). Desta unión naceron polo menos dous fillos documentados: Pedro Rodríguez Girón e Gómez Rodríguez Girón (Barón Faraldo 2006: 190, 192). Outras grandes propiedades xestionadas polo propio Rodrigo naqueles anos eran as de Villarmentero de Campos, Revenga de Campos, Villalonga e Villovieco (Barón Faraldo 2006: 187). Máis tarde ofreceu o seu apoio ao soberano Fernando III con motivo da procura de Córdoba, e despois, en 1243, acompañou ao entón infante Afonso na campaña de conquista de Murcia e toma de posesión de Carmona (Veas Arteseros-Veas Arteseros 1986: 38-39). O 1243 é tamén o ano do seu matrimonio con Teresa López de Haro, filla do conde López Díaz II de Haro e Urraca Alfonso de León (Barón Faraldo 2006: 189). Crese que desta nova unión nacería tamén a famosa Inés Rodríguez Girón que –de novo segundo unha tradición consolidada, pero aínda non comprobable a nivel documental– casaría entón co infante Felipe de Castela (Belmonte Fernández 2022: 49). A única referencia a esta Inés atópase de feito na dispensa papal de consanguinidade solicitada por Leonor Rodríguez de Castro para casar coa infanta. A relación coa familia Girón deriva do seu suposto sepulcro situado na igrexa de Santa María de Villalcázar de Sirga xunto á de don Felipe. Porén, no programa iconográfico do sepulcro non só podemos recoñecer o escudo da familia Girón, senón tamén o dos Guevara. Foi isto o que levou a hipótese de que os restos mortais do que descansaba xunto ao infante eran os da súa filla, cunha muller pertencente á estirpe correspondente. Mentres tanto, a partir do mes de agosto de 1238, Rodrigo González Girón chegou a ser mayordomo mayor de Fernando III, cargo que ocupou inicialmente ata febreiro de 1246, cando se viu obrigado a renunciar ao cargo por desacordo coa Coroa, por mor dun asunto que tiña que ver co seu curmán Rodrigo Gómez de Cisneros (Veas Arteseros-Veas Arteseros 1986: 38; Kinkade 1994: 191). Só a raíz dunha intervención armada do futuro Afonso será reintegrado nas súas funcións en 1248 conxuntamente coas operacións do Repartimiento de Sevilla. Esta oportunidade permitiulle adquirir diversos beneficios (Kinkade 1994: 188). Deixou de ser mayordomo mayor en 1252 cando Afonso, unha vez rei, elixe para este cargo Juan García de Villamayor, fillo dos seus ayos (Veas Arteseros-Veas Arteseros 1986: 38-39; Oliveira 2014: 14). Tamén se remonta a 1252 a adquisición duns solares preto de Autillo de Campos, doados posteriormente ao Hospital da Herrada, do que foi patrón (Barón Faraldo 2006: 188). A partir de 1254 aparece en documentos casado ​​con Berenguela López de Haro, irmá da súa segunda muller (Estepa Díez 2003: 294; Barón Faraldo 2006: 189). Morreu só dous anos despois, en 1256 (Paredes 2010: 112), probablemente durante un torneo, e logo foi enterrado nunha luxosa tumba que hoxe desapareceu (e asinada por Roi Martínez de Burueva) no Real Mosteiro de Santa Maria de Benavides (Franco Mata 2003: 66)