Ali (maestr')

Orixe

maestre mayor (?) (356, V, 4) / maestr’Ali (358, III, 2, V, 1)

Data

1252-1284

Occupation

Alarife (arquitecto)

Biographical Text

Nome dun suposto arquitecto (ou, máis propiamente, alarife) de orixe musulmá vinculado á corte alfonsina que, na CSM 358, se sinala como mestre carpinteiro da igrexa de El Puerto de Santa María (Mettmann 1981: 441; Domínguez Rodríguez 1998-1999 : 62; González Jiménez 2016-2017: 19). No texto, Ali e os seus homes reciben da Virxe local o agasallo dunhas pedras xa perfectamente labradas (atopadas directamente no lugar, quizais restos dalgunha construción de época romana; cf. O'Callaghan 1998: 181 e González Jiménez 2016-2017: 19) co que poder avanzar con celeridade na construción dos cimentos, dificultada polas adversas condicións meteorolóxicas que impediran o transporte marítimo dalgúns ladrillos. Como xa suxeriu Leopoldo Torres Balbás (1942: 163), o maestre mayor nomeado no CSM 356 tamén se debe identificar con Ali (sobre esta terminoloxía, véxase Moreta Velayos 1990: 134-135), onde os obreiros empregados no mesmo santuario Mariano convértense en protagonistas dun novo descubrimento providencial do material de construción: neste caso, madeira que chega de forma autónoma á obra polo río próximo. É probable que, como nos casos de Don Manuel, Pedro Lourenço e Guillén Ramón de Rocafull (pero tamén doutros devotos que nos CSM aparecen vinculados ao santuario de El Puerto de Santa María, como Sancha, Johane, Afonso, Domingo, Bonamic e Mestre Pedro de Marsella), o nome e a caracterización do personaxe inspiráronse nun referente concreto, activo e vivo no momento da composición dos respectivos textos (Snow 1979: 15; O'Callaghan 1998: 185-186). Porén, non se dispón de documentos capaces de revelar a súa identidade, aínda que é lexítimo pensar -tendo en conta a particular devoción que Ali demostra a María así como a posición que ampara o alarife, propia dunha determinada categoría de individuos (García Arenal 1985: 138; Gómez López 1991: 39-40; Cómez 2006: 71)– que era un mudéxar ben integrado no grupo cristiá da época (Bagby 1973: 201)

Bibliography

Albert Ian Bagby, "The Moslem in the Cantigas of Alfonso X, El Sabio", Kentucky Romance Quarterly, 20, 1973, pp. 173-204

Rafael Cómez, Los constructores de la España medieval, Sevilla, Universidad de Sevilla, 2006

Ana Domínguez Rodríguez, "El Arte de la construcción y otras técnicas artísticas en la miniatura de Alfonso X el Sabio", Alcanate: Revista de Estudios Alfonsíes, 1, 1998-1999, pp. 9-83

Mercedes García Arenal, "Los moros en las Cantigas de Alfonso X el Sabio", Al-qantara: Revista de estudios árabes, 6/1-2, 1985, pp. 133-152

Consuelo Gómez Lopez, "Los Alarifes en los oficios de la construcción (siglos XV-XVIII)", Espacio, Tiempo y Forma, Serie VII, Historia del Arte, 4, 1991, pp. 39-52

Manuel González Jiménez, "Devoción mariana y repoblación", Alcanate: Revista de Estudios Alfonsíes, 10, 2016-2017, pp. 10-22

Salustiano Moreta Velayos, "La sociedad imaginada de las Cantigas", Studia historica. Historia medieval, 8, 1990, pp. 117-138

Joseph T. Snow, "A Chapter in Alfonso X's personal narrative: The Puerto de Santa María poems in the Cantigas de Santa María", La Corónica, 8, 1979, pp. 10-21

L. Torres Balbás, "La mezquita de Al-Qanatir y el Santuario de Alfonso el Sabio en el Puerto de Santa Maria", Al-Qanatir, 1942, pp. 417-437